هرچند که فناوری‌های مبتنی بر بلاک‌چین در دوران اوج رمزارزها به محبوبیت بالایی دست پیدا کرده بودند اما این فناوری‌ها نتوانسته‌اند در رقابت با هوش مصنوعی حرفی برای گفتن داشته باشند. در واقع می‌توان گفت که مدل‌های هوش مصنوعی مدرن، صنعت تکنولوژی را دگرگون کرده‌اند و حالا مصرف‌کنندگان، کسب و کارهای خصوصی، سازمان‌های دولتی و توسعه‌دهندگان از ابزار مبتنی بر این فناوری در بخش‌های مختلف استفاده می‌کنند.
با این وجود نمی‌توان گفت که بلاک‌چین به طور کامل از بازی خارج شده و در واقع هوش مصنوعی و بلاک‌چین کماکان در حال تحول و پیشرفت هستند. در این مقاله به بررسی عواملی که بر پذیرش گسترده‌ی این دو فناوری تاثیر می‌گذارد خواهیم پرداخت.
میزان تقاضا در درازمدت
در حال حاضر تنها بخش کوچکی از توانایی‌های هوش مصنوعی مورد استفاده قرار گرفته و پتانسیل اصلی آن هنوز نمایان نشده است. سیستمهای مبتنی بر هوش مصنوعی از حدود سال ۱۹۰۰ میلادی آغاز به کار کردند اما بزرگ‌ترین تغییر و تحول در آن‌ها اخیراً رخ داده است. با ظهور مدل‌های هوش مصنوعی مدرن، صنعت تکنولوژی با پیشرفت عظیمی روبه‌رو شد و توانایی این مدل‌ها در ساخت متن، تولید تصاویر شبیه به واقعی و تقلید صدای انسان باعث شد تا فرصت‌های متعددی برای توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی ایجاد شود.
همچنین لیست داده‌هایی که می‌توان مدل‌های هوش مصنوعی را با آن‌ها آموزش داد تقریباً بی‌نهایت بوده و همین موضوع باعث شده تا بتوان از این فناوری در بخش‌های مختلف استفاده کرد. در طرف دیگر، بلاک‌چین نیز یک فناوری در حال پیشرفت است که می‌تواند تا چندین سال کارایی داشته باشد اما برای رسیدن به این هدف، جامعه‌ی آن باید بسیار بزرگ‌تر از آن‌چه امروز شاهد آن هستیم بشود. در غیر این صورت، برتری بلاک‌چین نسبت به هوش مصنوعی غیرممکن خواهد بود.
دسترسی
بدون شک هوش مصنوعی از نظر دسترسی نسبت به بلاک‌چین برتری دارد. بسیاری از افراد پیش از عرضه‌ی مدل‌های زبانی مدرن از سیستمهای هوش مصنوعی استفاده می‌کردند. دستیارهای مجازی دیجیتالی، برنامه‌های تشخیص چهره، چت‌بات‌ها، نرم‌افزارهای بررسی گرامر و سیستمهای خودران خودروها تنها چند مورد از این سیستم‌ها هستند.
همچنین کاربران برای استفاده از پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی نیاز به دانش تخصصی بالایی نداشته و برای مثال با یادگیری چند دستور متنی ساده می‌توانند از ChatGPT برای برنامه‌نویسی یا طراحی سایت استفاده کنند. متاسفانه این موضوع در مورد بلاک‌چین صدق نمی‌کند و فناوری‌های مبتنی بر آن هنوز نتوانسته‌اند جایگزین اپلیکیشن‌های بانکداری، پلتفرم‌های اشتراک داده و سیستمهای ذخیره‌سازی دیجیتال شوند.
کاربرد
توانایی هوش مصنوعی در تقلید توانایی‌های انسان، کاربرد این فناوری را بیشتر از بلاک‌چین می‌کند. هوش مصنوعی توانایی انجام وظایف برنامه‌ریزی شده، درک زبان و نتیجه‌‌گیری را دارد و مدل‌های پیشرفته‌ی آن حتی می‌توانند پروژه‌های دشواری که به عملکرد شناختی نیاز دارند (مانند رانندگی و تجزیه و تحلیل داده) را تکمیل کنند.
در طرف دیگر، بیشتر کاربرد بلاک‌چین به اشتراک و ذخیره‌سازی دادههای دیجییتالی ختم می‌شود و در حال حاضر بسیاری از صنعت‌ها از سیستمهای مبتنی بر بلاک‌چین برای تنظیم قراردادهای هوشمند، ذخیره‌ی دادههای محرمانه و حفظ و پایداری رمزارزهای غیرمتمرکز استفاده می‌کنند.
مطالب مرتبط:
نگاه عموم
رقابت فعلی بین فناوری‌های مبتنی بر هوش مصنوعی باعث شده تا عموم نگاه مثبت‌تری نسبت به این فناوری داشته باشند. هوش مصنوعی یک سیستم با دسترسی آسان است که پتانسیل بالا و بازار گسترده‌ای دارد. نتیجه‌ی نظرسنجی شرکت تحقیقاتی Real Research نشان می‌دهد که ۴۵ درصد از کاربران معتقدند هوش مصنوعی تاثیر چشمگیری بر جامعه خواهد داشت. در این نظرسنجی تنها ۲۵ درصد از کاربران به برتری فناوری‌های مبتنی بر بلاک‌چین در آینده رای دادند.
هرچند که نتایج نظرسنجی یادشده امیدوارکننده است اما تفکرات اشتباهی در خصوص بلاک‌چین و هوش مصنوعی وجود دارد که نتایج چنین نظرسنجی‌هایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای مثال برخی از کاربران بر این باورند که بلاک‌چین و رمزارز تفاوتی با یکدیگر ندارند. همچنین بسیاری از کاربران نسبت به توانایی سیستمهای مبتنی بر بلاک‌چین در تنظیم قراردادهای هوشمند و انتقال امن داده‌ها آگاهی نداشته و فکر می‌کنند که تمامی این سیستم‌ها برای کلاه‌برداری طراحی شده‌اند.
حفظ محیط زیست
هر دو سیستم هوش مصنوعی و بلاک‌چین مصرف انرژی بالایی دارند و برای مثال آمار منتشرشده توسط Semianalysis نشان می‌دهد که ChatGPT برای پاسخگویی به پرسش‌های کاربران به ۳،۶۱۷ سرور HGX A100 نیاز دارد که مصرف انرژی آن‌ها ۹۵،۰۵۴،۷۶ مگاوات ساعت در هر سال است.
سیستمهای بلاک‌چین نیز مصرف انرژی بسیار بالایی داشته و برای مثال بلاک‌چین بیت کوین سالانه ۱۲۷ تراوات ساعت انرژی مصرف می‌کند. این حجم سنگین از انرژی در نهایت منجر به انتشار چندین تن کربن در جو می‌شود. از این رو شرکت‌های حوزه‌ی فناوری باید راهکاری برای کاهش آسیب این فناوری‌ها به محیط زیست پیدا کنند. فناوری‌های مذکور حتی می‌توانند به سلامت محیط زیست کمک کنند و برای مثال، ابزار بررسی وضعیت هوا قابلیت شناسایی مشکلات مربوط به گرمایش جهانی را دارد.
مطالب مرتبط:
هزینه
مصرف‌کنندگان می‌توانند از طریق اپلیکیشن‌ها یا محصولات نرم افزار به عنوان سرویس (SaaS) به هوش مصنوعی و بلاک‌چین دسترسی داشته باشند. کاربران همچنین می‌توانند در اینترنت از گزینه‌‌های ارزان و حتی رایگان استفاده کنند اما این گزینه‌ها معمولاً ساختاری ثابت داشته و امکان استفاده از آن‌ها در الگوریتم‌ها و اپلیکیشن‌های شخصی وجود ندارد.
هزینه‌ی راه‌اندازی سیستمهای هوش مصنوعی و بلاک‌چین به فاکتورهای متعددی بستگی دارد اما به‌طور کلی آموزش و حفظ پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی نسبت به سیستمهای بلاک‌چین هزینه‌ی بیشتری دارد. بر اساس گزارش وب‌سایت CNBC، شرکت OpenAI چیزی حدود ۴ میلیون دلار را صرف توسعه‌ی مدل زبانی GPT-3 کرده است. همچنین هرچند که ساخت یک مدل زبانی بزرگ متن باز هزینه‌ی ابتدایی کمتری دارد اما برای نگه‌داری از آن کماکان به میلیون‌ها دلار سرمایه نیاز است.
راه‌اندازی سیستمهای بلاک‌چین معمولاً به سرمایه‌ی کمتری نیاز دارد و برای مثال شرکت PixelCrayons ادعا می‌کند که ساخت یک پلتفرم تبادل رمزارز ساده چیزی بین ۵۰ تا ۹۸ هزار دلار هزینه در بر دارد. این عدد برای ساخت یک والت رمزارز بین ۱۵ تا ۱۵۰ هزار دلار تخمین زده شده است.
قانون
هرچند که سیستمهای غیرمتمرکز به توسعه‌دهندگان و مصرف‌کنندگان آزادی بیشتری می‌دهد اما این سیستمهای خطراتی را نیز به همراه دارند. برای مثال، کلاه‌برداران به سادگی می‌توانند از سیستمهای بدون قانون سوءاستفاده کنند و نبود یک سیستم نظارتی مرکزی همین حالا نیز راه را برای حملات سایبری متعددی مانند سرقت رمزارز و جعل هویت باز گذاشته است.
بدون شک هر دو پلتفرم می‌توانند از یک سیستم نظارتی سود ببرند و برای مثال، بانک‌های متمرکز می‌توانند با راه‌اندازی پلتفرم‌های مبتنی بر بلاک‌چین، تراکنش رمزارزها را مدیریت کنند و سازمان‌های دولتی نیز می‌توانند وظیفه‌ی نظارت بر امنیت پلتفرم‌های هوش مصنوعی را بر عهده بگیرند. با این وجود در یک سیستم این چنینی، امنیت جای غیرمتمرکز بودن را خواهد گرفت.
پشتیبانی و توسعه
رقابت بین پلتفرم‌های هوش مصنوعی توجهات بسیاری را به سمت این سیستم‌ها جلب می‌کند و توسعه‌دهندگان، شرکت‌های بزرگ، مصرف‌کنندگان و کسب و کارها به طور مداوم به دنبال به‌کارگیری آن‌ها خواهند بود. برای مثال، در حال حاضر مدل‌های زبانی با بسیاری از اپلیکیشن‌های جدید ادغام شده‌اند.
فناوری‌های مبتنی بر بلاک‌چین نیز بر بخش‌های مختلف تاثیر گذاشته‌اند اما با افزایش سرقت‌های رمزارز و رشد اپلیکیشن‌های پیشرفته‌ی هوش مصنوعی، عموم مردم دیگر علاقه‌ای به این فناوری‌ها ندارند. البته شرکت‌های بزرگ کماکان روی بلاک‌چین سرمایه‌گذاری می‌کنند اما احتمالاً مدتی طول خواهد کشید تا آن‌ها بتوانند به محبوبیت پلتفرم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی دست پیدا کنند.
آیا بلاک چین و هوش مصنوعی یکدیگر را از دور خارج خواهند کرد؟
قابلیت‌های متنوع هوش مصنوعی آن را در بین عموم محبوب کرده است و بلاک‌چین نیز در زمینه‌هایی خاص کاربرد دارد. هر دو فناوری در صورت تحول بیشتر می‌توانند به پذیرش گسترده دست پیدا کنند اما ایده‌آل‌ترین حالت، ادغام این دو فناوری با یکدیگر است. با این وجود، پیش‌بینی می‌شود که هوش مصنوعی به لطف مزیت‌های بیشتر خود، تاثیر بزرگ‌تری بر دنیای مدرن و زندگی افراد بگذارد.
